De zomervakantie zit er voor de meeste mensen nu echt op. We gaan weer vol aan de bak en zijn druk aan het werk of aan het studeren. Maar pas op, want prestatiedruk ligt op de loer. Volgens het CBS had ongeveer 60 procent van de jongeren in 2021 last van prestatiedruk. [1] Maar hoe voorkom je dit? En hoe ga je ermee om?
De druk om aan verwachtingen te voldoen
De laatste jaren horen we er steeds meer over: de toenemende prestatiedruk onder jongeren en studenten. Volgens het CBS voelde ruim 60 procent van de 18 tot 25 jarigen prestatiedruk van binnenuit of buitenaf. Zo hebben zij het gevoel dat zij moeten presteren in hun studie, werk, sport, vrijwilligerswerk en op sociaal gebied. Overal de beste in moeten zijn, eist uiteindelijk zijn tol en kan leiden tot een burn-out. [1]
Hoe ontstaat prestatiedruk?
Lidewy Hendriks, psycholoog bij MIND Korrelatie, zegt dat prestatiedruk vaak een combinatie van druk van binnen- en buitenaf is. “Je wordt beïnvloed door je genen, persoonlijkheid en de situatie. Als je er aanleg voor hebt, gevoelig voor bent en de situatie is ernaar, ontstaat er als het ware een vicieuze cirkel.” [2]
Veel prikkels
Bovendien helpen onze smartphones ook niet mee. Via alle kanten word je benaderd: via mail, WhatsApp en sociale mediakanalen. Ook in je vrije tijd wanneer je dit eigenlijk helemaal niet wilt. Je brein krijgt enorm veel prikkels en kan deze niet altijd aan.
“Alles wat we doen wordt ook nog eens gemeten”, zegt Hendriks. “Ons gedrag wordt uitgedrukt in cijfers en prestaties. Al vanaf jongs af aan in het onderwijs. En door sociale media kan iedereen dit zien.” [3]
Prestatiedruk uit zich in fysieke én mentale klachten
Wanneer je prestatiedruk ervaart, beïnvloedt dit je gevoel van eigenwaarde. Het falen of slagen wordt gekoppeld aan hoe jij als mens bent. Dit kan zich op allerlei manieren uiten: van stemmingswisselingen en angstgevoelens tot een burn-out.
Leg de aandacht op jezelf
Prestatiedruk komt voor bij een groot deel van de Nederlandse jongeren, maar hoe voorkom je het? Volgens psycholoog Hendriks is het niet mogelijk om de maatschappij in je eentje te veranderen. Het helpt echter wel om bewust te worden van wat er vanuit de maatschappij op je af komt.
Om hierachter te komen, is het belangrijk om volledig met jezelf bezig te zijn. Raak los van alle prikkels en vraag jezelf af waar jij gelukkig van wordt. Wanneer is het goed genoeg voor jou?
Jij staat aan het roer!
Als je weet wat je wilt, kun je verder. Maak bijvoorbeeld een planning van een normale dag. Begin eerst met de dingen waar jij blij van wordt. Daarna komen de dingen die moeten. En onthoud: jij staat aan het roer. Doe alleen wat jij wilt en voorkom dat je gaat pleasen. Als iemand iets van je wilt, kun je vragen: wil ik dit? Of past dit in mijn leven?
Tips om prestatiedruk te voorkomen
- Kijk wat je echt moet doen en skip taken die niet moeten.
Het is niet nodig om elke opdracht op te pakken of naar elke sociale afspraak te gaan. Probeer zo nu en dan ook te rusten. Doe alleen de taken die echt moeten en laat het daarna eens voor wat het is. Zoek bijvoorbeeld een ontspannende activiteit zoals wandelen of koken. Maar een keer niks doen is ook goed voor je.
- Zorg goed voor jezelf door gezond te leven.
Goed slapen, eten, drinken en genoeg lichaamsbeweging en ontspanning dragen bij aan jouw welzijn. Je zit lekkerder in je vel als je goed voor jezelf zorgt.
- Krop je emoties niet op, maar geef ze de ruimte.
Het ervaren van angst of stress door prestatiedruk is allesbehalve leuk. Maar ook minder leuke emoties mogen er zijn. Krop ze daarom niet op, maar probeer jouw gevoelens een plekje te geven.
- Praat erover met anderen.
Hoewel het praten over je gevoelens best lastig is, kan het bespreekbaar maken van prestatiedruk je helpen. Bespreek de druk die je voelt bijvoorbeeld met je ouders, vrienden, docenten of medestudenten. Zo krijg je niet alleen meer inzicht in de druk die je ervaart, maar leer je ook hoe je er beter mee om kunt gaan.
- Zoek professionele hulp
Ervaar je erg veel stress door je prestatiedruk? Schakel dan de hulp in van een professional. Dit kan je mentor of huisarts zijn, maar ook een psycholoog. Samen kijken jullie waar de druk vandaan komt en hoe je het kunt verminderen.
Veel gestelde vragen over prestatiedruk:
Wat is prestatiedruk?
Prestatiedruk is de druk die je voelt om te presteren. Deze druk kan zowel van buitenaf (privé omgeving, school, werk) als van binnenuit komen (druk die je jezelf oplegt).
Hoe herken je prestatiedruk?
Prestatiedruk herken je aan de drang om dingen beter te moeten/willen doen. Dit uit zich zowel in werk, school, sport, vrijwilligerswerk en op sociaal gebied. Het voelt alsof je jezelf steeds moet bewijzen.
Kan prestatiedruk leiden tot psychische klachten?
Zowel stress als prestatiedruk zijn belangrijke factoren voor een verslechterde mentale gezondheid.[4] Het kan leiden tot psychische klachten, zoals stress, depressieve gevoelens, slaapproblemen en burn-out.
Bronnen:
[1]: Kloosterman, R. M. A. (2021, 14 december). Welzijn en stress bij jongeren in coronatijd. Centraal Bureau voor de Statistiek. Via: Cbs.nl
[2]: NU.nl. (2022, 12 september). De vakantie zit erop: zo houd je prestatiedruk buiten de deur. NU – Het laatste nieuws het eerst op NU.nl. Via: Nu.nl
[4]: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. (2021, 11 november). Mentale gezondheid studenten onder druk. Nieuwsbericht Rijksoverheid.nl. Via: Rijksoverheid.nl