Je bent snel afgeleid, vergeet vaak dingen en zit af en toe in je eigen wereldje. Dit zijn een aantal kenmerken van een aandachtstekortstoornis, ook wel ADD (Attention Deficit Disorder) genoemd. Tegenwoordig gebruiken we ADD niet meer als officiële diagnose, maar valt het onder ADHD. Toch kom je de term nog veel tegen op het internet en zijn de kenmerken niet helemaal hetzelfde als bij ADHD.
Hoewel ADD niet meer onder deze naam wordt vastgesteld, betekent dit niet dat het helemaal verdwenen is.
Wat is een aandachtstekortstoornis?
ADD staat voor Attention Deficit Disorder, in het Nederlands vertaald als aandachtstekortstoornis. Vroeger was ADD een aparte diagnose, maar dit is nu niet meer het geval. Het valt nu onder ADHD, dit staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder.
Een aandachtstekortstoornis is een neurobiologische ontwikkelingsstoornis. Dit betekent dat er een afwijking in de hersenen is die de ontwikkeling belemmert, net zoals bij autisme, dyslexie en dyscalculie. [1] De bekendste neurobiologische ontwikkelingsstoornis is ADHD, en ADD is hier een subtype van.
Een aandachtsstoornis heeft vooral invloed op hoe iemand informatie verwerkt en zich kan concentreren. Het uit zich meestal in een verminderde concentratie en moeite hebben met het vasthouden van aandacht.
Beter bekend als ADHD-I
ADD staat tegenwoordig niet meer in de DSM-5. Dit is het officiële handboek met alle psychiatrische aandoeningen. ADD valt nu onder de verzamelnaam ADHD. Het staat nu beter bekend als ADHD-I omdat het kenmerken van een aandachtstekortstoornis heeft, maar dan zonder de hyperactiviteit en impulsiviteit wat vaak bij ADHD hoort.
Dus heb je vroeger de diagnose ADD gekregen? Dan is deze diagnose nu veranderd naar ADHD-I.
Hoe ontstaat het?
ADD is grotendeels erfelijk. Uit onderzoek blijkt dat de kans op een aandachtsstoornis aanzienlijk groter is als een van de ouders het ook heeft. Al betekent het niet per sé dat wanneer jij ADHD hebt, je kind dit ook hoeft te krijgen. Genetische aanleg maakt iemand gevoeliger voor een aandachtsstoornis, maar hoe het zich uit, is weer afhankelijk van meerdere factoren. [2]
Bij mensen met ADD is er vaak sprake van een verminderde activiteit in de prefrontale cortex. Dit is het gebied in de hersenen dat verantwoordelijk is voor planning, aandacht en impulscontrole. Deze verminderde activiteit verklaart waarom mensen het lastig vinden om hun concentratie vast te houden.
Welk gedrag hoort bij ADD?
ADD kenmerkt zich vaak door de aandachtsproblemen die ook bij ADHD horen, maar dan zonder de hyperactiviteit. De symptomen zijn vaak minder goed zichtbaar aan de buitenkant waardoor een diagnose nog wel eens gemist wordt.
Dit zijn kenmerken van ADD oftewel ADHD-I:
- Moeite met het vasthouden van aandacht
- Moeite met concentreren
- Vergeetachtig
- Makkelijk afgeleid zijn
- Dromerig of in je eigen wereld zitten
- Moeite met instructies volgen
- Slordigheidsfouten
- Snel overweldigend raken
- Gevoeligheid voor prikkels
De aandachtsstoornis komt vaker voor bij meisjes en vrouwen. Hun klachten kunnen de week voor de ongesteldheid erger zijn. Ook na de bevalling of in de overgang kunnen klachten verergeren. [3]
Verschil tussen ADD en ADHD
Zowel ADD en ADHD vallen onder dezelfde term: Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Maar dit betekent niet dat beide varianten hetzelfde zijn. ADHD noemen we ook wel een aandachtsstoornis met hyperactiviteit. Mensen met ADHD vertonen vaak druk gedrag, hebben moeite met stilzitten of zijn constant aan het wiebelen. Deze kenmerken vallen erg op, omdat je ze aan de buitenkant kan zien.
Bij ADD werkt het net iets anders. Daar is deze hyperactiviteit namelijk niet aanwezig. Mensen met ADD hebben wel degelijk moeite met het vasthouden van hun aandacht, maar tonen dit vaak niet aan de buitenkant. Ze dwalen af, zijn snel afgeleid of zitten veel te dromen, maar ze zijn niet altijd druk. Het zit dus veel meer aan de binnenkant dan aan de buitenkant. Hierdoor is ADHD-1 soms lastig te herkennen.
ADD bij volwassenen
ADD uit zich vaak al op jonge leeftijd, maar soms worden deze kenmerken niet altijd gezien. Vooral bij meisjes wordt ADHD-I vaak laat gediagnosticeerd omdat het soms lastig te herkennen is. Daarom realiseren veel mensen zich pas op latere leeftijd dat de klachten te maken hebben met een aandacht tekort stoornis. [4]
Als je niet goed leert omgaan met ADD, kun je er op latere leeftijd last van krijgen. Zo kan het bijvoorbeeld zorgen voor moeilijkheden op werk omdat je keer op keer te laat komt. Of juist in je relatie omdat je je aandacht er niet lang bij kunt houden.
Bovendien kan het veel met je eigenwaarde doen wanneer ADHD-I niet of laat wordt gediagnosticeerd. Je vindt jezelf niet goed genoeg of snapt maar niet waar de klachten vandaan komen. “Waarom lukt het mij niet en anderen wel?”
Behandeling aandachtstekortstoornis
Als je gediagnosticeerd bent met ADHD-I kan dit een verklaring zijn voor je klachten. Echter, als je een diagnose hebt, betekent dit niet dat je deze klachten altijd houdt. Er zijn verschillende behandelingen voor ADD, zoals therapie en coaching. De behandeling is niet zozeer gericht op het oplossen van de problemen, maar juist op het beter leren omgaan met de aandachtsstoornis.
Tijdens therapie krijg je niet alleen meer inzicht in wat ADHD-I precies is, maar ook hoe het invloed heeft op je gedrag. Daarnaast leer je hoe je beter om kunt gaan met de symptomen. Zo leer je bijvoorbeeld hoe je je dag beter kunt structureren. In sommige gevallen wordt er ook gewerkt aan je zelfbeeld, prestatiedruk of faalangst. Dit wordt vaak gedaan door middel van cognitieve gedragstherapie (CGT) of Acceptance and Commitment Therapy (ACT).
Bovendien hoef je geen behandeling te starten als je gediagnosticeerd bent met ADHD-I. Soms is alleen de diagnose genoeg.
Waarom een diagnose kan helpen
Denk je dat je ADHD-I hebt? Of vertoont je zoon of dochter kenmerken? Dan kan het helpen om een diagnose te laten stellen. Dit geeft geen label, maar juist duidelijkheid. Zo snap je zelf beter wat er aan de hand is, en kunnen ook anderen je beter begrijpen.
Een aandachtstekortstoornis kun je alleen laten diagnosticeren door een psycholoog of psychiater. Hierna kun je een behandeling krijgen die past bij je klachten. Veel mensen denken dat ADHD alleen bij kinderen gediagnosticeerd kan worden, maar dit is niet het geval. Steeds meer volwassenen kiezen voor een diagnostisch onderzoek om te ontdekken waar hun aanhoudende klachten vandaan komen.
ADD diagnose stellen?
Tegenwoordig kun je ADD niet meer laten diagnosticeren, maar ADHD-I wel. Dit diagnostische onderzoek kan ook online plaatsvinden bij De Online Psycholoog. Er is geen wachtlijst en het onderzoek wordt altijd uitgevoerd door een ervaren psycholoog. Meer weten? Vind hier meer info over online diagnostiek of vraag hieronder een gratis kennismaking aan.
Veelgestelde vragen over aandachtstekortstoornis:
Is aandacht tekort een ziekte?
Aandacht tekort is geen ziekte. Het is een neurobiologische aandoening, net zoals autisme en dyslexie.
Hoe weet ik of ik ADHD of ADD heb?
De symptomen van ADHD en ADD lijken op elkaar, maar er zijn wel twee duidelijke verschillen. Bij ADD is er namelijk geen sprake van hyperactiviteit en impulsiviteit. Dus denk bijvoorbeeld aan veel rennen, tikken met vingers of handelen zonder na te denken. Een psycholoog kan je helpen bij het diagnosticeren van ADHD of ADD.
Kan ADD vanzelf overgaan?
Nee, ADD gaat niet vanzelf over. Het is een aandoening die je nu eenmaal wel of niet hebt. Wel is het mogelijk dat de symptomen na verloop van tijd afnemen of veranderen. Dit komt grotendeels doordat je ermee leert omgaan.
Bronnen:
[1] Wat zijn ontwikkelingsstoornissen? (z.d.). Radboudumc. https://www.radboudumc.nl/patientenzorg/aandoeningen/ontwikkelingsstoornissen/wat-zijn-ontwikkelingsstoornissen
[2] Grimm O, Kranz TM, Reif A. Genetics of ADHD: What Should the Clinician Know? Curr Psychiatry Rep. 2020 Feb 27;22(4):18. doi: 10.1007/s11920-020-1141-x. PMID: 32108282; PMCID: PMC7046577.
[3] Hersenstichting. (2025, februari 6). Wat is ADD (Attention Deficit Disorder)?ADD (Attention Deficit Disorder) – Hersenstichting. https://www.hersenstichting.nl/hersenaandoeningen/add/
[4] Postmes, G. (2004, 16 maart). Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit, een frequente stoornis bij volwassenen. https://www.tijdschriftvoorpsychiatrie.nl/nl/artikelen/article/50-1002_Aandachtstekortstoornis-met-hyperactiviteit-een-frequente-stoornis-bij-volwassenen