Eetstoornissen zijn lastig te begrijpen psychische aandoeningen die nog altijd op veel onbegrip stuiten. ‘Gewoon meer of minder eten’ lijkt vanuit een lichamelijk perspectief de oplossing voor iemand die door een eetstoornis ontzettend is vermagerd of aangekomen. Maar eetstoornissen gaan over veel meer dan eten. Het eetgedrag van iemand met een eetstoornis is dan ook niet de oorzaak, maar het symptoom van de stoornis. Wat is de oorzaak van eetstoornissen en wat hebben ze wat dat betreft met elkaar gemeen?
Bekendste eetstoornissen
De drie meest voorkomende eetstoornissen zijn anorexia nervosa, boulimia nervosa en binge eating disorder (BED). Deze drie verschillen van elkaar in de manier waarop patiënten omgaan met eten en hebben dan ook verschillende gevolgen voor het lichaam. De stoornissen zijn daarom ook op uiteenlopende manieren zichtbaar voor de buitenwereld, of blijven juist verborgen.
Anorexia nervosa
Mensen met anorexia nervosa zijn bang om dik te worden. Helaas hebben zij een verkeerd beeld van ‘dik’ en blijven ze afvallen, ook al zijn ze in werkelijkheid veel te mager. Anorexia nervosa gaat gepaard met (extreem) weinig eten en overmatig sporten, braken en laxeermiddelen slikken.
Boulimia nervosa
Bij boulimia nervosa wordt afvallen afgewisseld met eetbuien, waardoor de patiënt vaak op een normaal gewicht blijft en de stoornis voor de buitenwereld zo goed als onzichtbaar is. De eetbuien worden na afloop gecompenseerd door te braken of laxeermiddelen te gebruiken.
Binge eating disorder (BED)
Mensen met BED hebben enkel last van eetbuien, maar compenseren die niet. Hierdoor komen ze na verloop van tijd aan en kan zelfs flink overgewicht ontstaan. Dit overgewicht kan weer leiden tot andere psychische problemen.
Wat zijn eetbuien?
Tijdens een eetbui raken patiënten de controle over eten volledig kwijt. Opvallend genoeg wordt een eetbui wel vaak van tevoren gepland. Iemand met eetbuien fantaseert vaak over wat hij of zij gaat eten, om vervolgens bewust inkopen te doen voor de eetbui, alle etenswaren op tafel uit te stallen en te beginnen met eten tot alles op is. Tijdens een eetbui wordt veel meer gegeten dan iemand normaal gesproken in één keer eet. Vaak bestaat een eetbui ook voornamelijk uit ongezond voedsel. Na afloop is sprake van heel veel schaamte, walging en verdriet.
Een eetbui is een coping mechanism, een manier om emoties niet te hoeven voelen. Dat verdovende effect is verslavend, waardoor het lastig is van eetbuien af te komen – ook al weten patiënten precies hoe ze zich erna voelen.
Wat veroorzaakt een eetstoornis?
Ondanks de verschillen tussen eetstoornissen, zijn de onderliggende oorzaken vaak vergelijkbaar. Omdat eetstoornissen vaker voorkomen bij vrouwen dan bij mannen, zijn we geneigd te denken dat het met het afvallen voor een schoonheidsideaal te maken heeft. Maar alhoewel dat soms wel een rol speelt, is het lang niet het hele verhaal.
Eetstoornissen zijn psychische aandoeningen die soms levensbedreigend kunnen zijn. Ze worden veroorzaakt door diepgaande problematiek, zoals een negatief zelfbeeld en weinig zelfvertrouwen, angst voor afwijzing en perfectionisme, depressieve gevoelens en moeite met het uiten van emoties. Niet zelden is deze problematiek ontstaan door grote levensveranderingen (zoals in de pubertijd voorkomt) of zelf schokkende gebeurtenissen en trauma.
Waarom een eetstoornis?
Wat voor soort eetstoornis iemand ontwikkelt verschilt, maar het geeft patiënten allemaal hetzelfde: houvast en controle. Voor mensen met een eetstoornis zijn voedsel en de weegschaal een obsessie geworden. Ze hebben elke dag een plan wat betreft eten en halen eigenwaarde uit het feit dat ze hier controle over hebben.
Symptomen eetstoornissen
Er heerst een groot taboe op eetstoornissen, waardoor mensen die eraan lijden er niet snel zelf over praten. Omdat sommige eetstoornissen aan de buitenkant niet zichtbaar zijn, blijven ze vaak onder de oppervlakte. Ook is de grens tussen normaal afvallen en een eetstoornis soms moeilijk te bepalen. De volgende symptomen duiden op een eetstoornis:
- obsessief bezig zijn met voedsel, calorieën, lichaamsafmetingen en gewicht
- ondergewicht of overgewicht
- gevoelens van schaamte met betrekking tot het eigen lichaam, eten en het eetpatroon
- angst voor aankomen en daardoor niet durven eten
- eten als constante bron van stress en angst ervaren
- niet etend gezien willen worden en daardoor etentjes of feestjes vermijden
- eetbuien, gevolgd door braken, het gebruik van laxeermiddelen of extreem lijnen
- een verstoorde hormoonbalans, waardoor het gevoel voor honger of vol zitten is verdwenen
- het uitblijven van de menstruatie
- lichamelijke klachten, zoals maag- en darmproblemen en keelpijn
- stemmingswisselingen en depressieve gevoelens
Behandeling eetstoornissen
Het doorbreken van een eetstoornis is een langdurig en intensief proces, zeker als de patiënt al lang met de stoornis kampt. Veel patiënten proberen goedbedoelde pogingen van de omgeving om hen te laten eten te saboteren. Eten wordt weggegooid of achteraf uitgebraakt. De behandeling van een eetstoornis focust daarom niet alleen op het eetpatroon, maar vooral ook op de onderliggende oorzaken.
Om een eetstoornis te genezen, wordt aandacht besteed aan de redenen waarom patiënten zo aan controle vasthouden, waarom ze zo weinig zelfvertrouwen of geloof in zichzelf hebben, en waarom het zelfbeeld zo negatief is. Gesprekstherapie is hierbij van cruciaal belang en dat kan ook uitstekend online plaatsvinden.
Heb jij een moeizame relatie met eten en vermoed je dat je een eetstoornis hebt ontwikkeld? Een ervaren psycholoog kan jou helpen negatieve patronen te doorbreken. Zo verminderen dwanggedachten en -gedrag omtrent eten en word jij je eetstoornis de baas.
Eerst even kennismaken?
Vraag direct een vertrouwd online gesprek aan met een van onze online psychologen. Wil je meer weten over de kosten voor online therapie? Bekijk dan onze pagina met tarieven & vergoedingen.
