Iedereen heeft het tegenwoordig druk en krijgt te maken met stress. We kennen allemaal wel iemand die overspannen is of ‘met een burn-out thuis zit’. Stressgerelateerde termen worden in de volksmond veel door elkaar gebruikt. Maar er zijn belangrijke verschillen. Hoe herken je stress, overspannenheid en een burn-out? En in welk stadium moet je aan de bel trekken?
Stress
Met stress krijgen we allemaal wel eens te maken. Toen die grote deadline steeds dichterbij kwam of toen je dat extra project had aangenomen. Of die keer dat zich een onverwachte situatie voordeed die veel aandacht opeiste. Stress is doorgaans van korte duur en vaak kun je van te voren al uitkijken naar het moment dat je leven minder stressvol wordt – zodra die grote deadline is ingeleverd, bijvoorbeeld.
Aanhoudende stress
Soms blijven zich stressvolle situaties aandienen of zijn we zelf niet goed in staat rust te nemen. De spanning die door stress veroorzaakt wordt, is dan blijvend. Je staat continu onder druk en dat uit zich in verschillende lichte stress-symptomen:
- Een opgejaagd gevoel.
- Piekeren en slaapproblemen, en als gevolg daarvan vermoeidheid.
- Concentratieproblemen, waardoor je slechter presteert en de kwaliteit van je werk afneemt.
- Stemmingswisselingen, waardoor je snel prikkelbaar bent en je sociale contacten eronder lijden.
- Hoofd- en buikpijn of nek- en schouderklachten.
- Een toename in het alcohol- of medicijngebruik om de symptomen tijdelijk te onderdrukken.
Stress verminderen
Herken jij jezelf in deze symptomen? Trek dan direct aan de bel. Het is waarschijnlijk nog niet nodig professionele hulp te zoeken, maar het is wel zaak dat je de bron van de stress zoveel mogelijk wegneemt. Ga met je baas in gesprek, besteed een groot project uit, stop met bepaalde activiteiten of neem simpelweg meer tijd voor jezelf.
Overspannenheid
Blijft stress te lang aanhouden, dan kan het omslaan in overspannenheid. Dit merken we vaak pas als er onverwacht iets gebeurt dat we er niet meer bij kunnen hebben. De stressklachten nemen dan in ernst toe en beginnen je functioneren echt in de weg te staan. Symptomen van overspannenheid zijn:
- angst- en paniekklachten, hyperventilatie of hartkloppingen
- neerslachtigheid en plotselinge huilbuien
- een gevoel van uitputting
- geheugenproblemen, vergeetachtigheid en verwardheid
- een overgevoeligheid voor prikkels van buitenaf
- vreemde lichamelijke klachten, zoals tintelende spieren, een beperkt zicht of oorsuizen
- een verhoogde bloeddruk
- darmproblemen
Overspannenheid behandelen
Bij overspannenheid is het duidelijk dat er iets aan de situatie moet veranderen. Het goede nieuws is dat dit ook goed mogelijk is. Overspannenheid is relatief eenvoudig omkeerbaar: zodra je de bron van de stress wegneemt, verdwijnt de overspannenheid vaak al binnen enkele weken. Het is wel verstandig hierbij hulp van een psycholoog te zoeken. Een psycholoog kan je in dit proces begeleiden en je tips geven om ervoor te zorgen dat je teveel stress in de toekomst voorkomt.
Burn-out
Blijf je overspannenheid toch negeren, dan pleeg je ernstige roofbouw op je lichaam. Overspannenheid gaat dan langzaam over in een burn-out. Wanneer overspannenheid eindigt en een burn-out begint is niet duidelijk aan te geven. De klachten en symptomen zijn grotendeels hetzelfde. Het verschil tussen de twee is de mate van fysieke uitputting van je lichaam. Als je jarenlang je grenzen blijft negeren, zijn al je energiereserves uiteindelijk opgebruikt. Dit kan ernstige gevolgen hebben:
- een compleet onvermogen de simpelste taken uit te voeren
- serieuze lichamelijke uitvalverschijnselen
- extreme overgevoeligheid voor prikkels, zoals door visite, muziek of de televisie
- gevoelens van faalangst, weinig eigenwaarde en depressie
Burn-out genezen
Even bijtanken is in het geval van een burn-out niet meer de oplossing. Een burn-out is niet zomaar omkeerbaar. Sommige mensen met een burn-out moeten daarom meer dan een jaar stoppen met werken. Alhoewel het herstel draait om rust, is deskundige begeleiding door een psycholoog essentieel. De burn-out is veroorzaakt door het jarenlang negeren van je eigen grenzen. Je moet zien te achterhalen hoe dit heeft kunnen gebeuren om ervoor te zorgen dat het in de toekomst niet weer gebeurt. In therapie leer je je overtuigingen, gedachten en gedrag te veranderen en jezelf een nieuwe levensstijl aan te meten. Met die nieuwe levensstijl behoud je in de toekomst de controle over je energie en de regie over je leven.
Eerst even kennismaken?
Vraag een vertrouwd online gesprek aan met een van onze online psychologen.